Het Strijps Bultje, de eerste ongelijkvloerse kruising van de Rondweg, is niet weg te denken uit het landschap. Toch wordt dit unieke stukje Eindhoven met de sloop bedreigt. Hoe zit dit en wat maakt dit stukje Rondweg nu zo speciaal?
Geschiedenis
Laten we eerst eens kijken hoe het Strijps Bultje is ontstaan. In de originele plannen van de Rondweg uit 1918/1920 is de Rondweg nagenoeg helemaal rond. Maar doordat Philips al op een vroeg moment de grond voor zijn nieuwe fabrieksterreinen had aangekocht en deze terreinen deels al had gevuld, kon het originele traject ter hoogte van de Beukenlaan niet meer worden aangelegd. Er werd snel een nieuw traject voorgesteld waarbij de weg tussen de Philips terreinen door liep. In plaats van mooi afgerond zou hier een recht stuk komen met een scherpere bocht dan eerder ontworpen. In de jaren 30 zou op dit nieuwe traject de Beukenlaan worden aangelegd, toen nog op maaiveld niveau.
In 1951 had Philips aan de Zwaanstraat een eigen kolencentrale laten bouwen om te voorzien in zijn eigen energiebehoefte. De kolen werden aangevoerd over een spoorlijntje dat kruiste met de Beukenlaan, waardoor het verkeer regelmatig werd gestremd. In de jaren ‘50 zou de energiebehoefte van Philips stijgen, wat leidde tot een grotere aanvoer van kolen en daarmee tot meer treinen. Tegelijkertijd werd de Beukenlaan steeds drukker. Er moest een oplossing gevonden worden voordat deze kruising helemaal kwam vast te staan. Een oplossing werd gevonden in een viaduct over de Schootsestraat/Zwaanstraat en de bedrijfsspoorweg tussen de Philips-complexen. Hierdoor konden zowel het verkeer als de treinen ongehinderd doorrijden. In 1961 ging de eerste van in totaal 750 heipalen de grond in, waarna in de zomer van 1963 het viaduct klaar was. Het verhaal gaat, dat tijdens de bouw een toeschouwer de naam “Strijps Bultje” riep en sindsdien wordt het viaduct van de Beukenlaan in de volksmond het Strijps Bultje genoemd. Om de verschillende fabrieken en de energiecentrale te voorzien van verschillende gassen en vloeistoffen, werd in de jaren hierna een leidingstraat aangelegd die de verschillende Philips complexen met elkaar verbond. Deze leidingstraat ging over het Strijps Bultje, door middel van een leidingbrug.
De eerste veranderingen
In de jaren 60 werd het goedkoper om op gas te stoken en ging hel Nederland over op gas, ook voor de energiebehoefte werd overal gas gebruikt in plaats van kolen. Philips ging hier bij mee en verbouwde de kolengestookte energiecentrale naar een gasgestookte energiecentrale waardoor de aanvoer van kolen niet meer nodig was. Toch bleef de spoorlijn liggen en zou later worden gebruikt voor de aanvoer van andere grondstoffen en halffabricaten voor de fabrieken op Strijp-T en Strijp-R. Uiteindelijk zou na enkele decennia de productie op deze terreinen verminderen en zouden de spoorlijnen verwijderd worden. Het Strijps Bultje bleef staan, maar zonder spoorlijn er onderdoor. De Schootsestraat/Zwaanstraat behield nog wel zijn onderdoorgang. In de jaren die volgden zouden nog enkel wijzigingen aan de Beukenlaan worden uitgevoerd, waarbij het spoor - en de spoortunnel - in 1998 verbreed zouden worden. De tunnel zou hierbij verbreed worden en er werd direct een voetverbinding aangelegd naast het spoor.
Van 2001 tot en met 2003 ging de kruising van de Beukenlaan met de Noord-Brabantlaan drastisch op de schop om de eerste HOV lijn van Eindhoven aan te leggen. Hierbij werd gekozen voor een ongelijkvloerse kruising waarbij de Beukenlaan onder de Karel de Grotelaan zou komen te liggen. Het idee was dat zowel de bus als het verkeer door zou kunnen rijden en niet meer vast zou komen te staan, een beetje hetzelfde idee als waarom het Strijps Bultje was aangelegd. Boven de weg werd een kunstwerk geplaatst, welke bekend staat als de ‘Naald’.
Latere veranderingen
Met de verbouwing van Strijp-S werd ook de infrastructuur rondom het Strijps Bultje aangepast.De gehele infrastructuur van Strijp-S werd aangepakt wat zorgde dat de oude ventweg verdween en werd vervangen voor een nieuwe doorgaande weg. Ook werd de Torenallee aangelegd waarbij de fietsers en voetgangers veel ruimte kregen in een groene laan, die werd uitgevoerd met honderden gegaffelde, tweestammige platanen die aan de andere kant van de Rondweg doorgaan. Zo ontstond er een duidelijke route onder het Strijps Bultje door. In de winter 2013-2014 is de leidingstraat verwijderd, wat het beeld van het Strijps Bultje veranderde.
Onder het Strijps Bultje heeft 10 jaar lang het buurthuis van het Drents Dorp gezeten. In 2012 werd hier het Hoofdkwartier opgericht, wat onderdeel was van de wijkvernieuwing in het Drents Dorp. Piet Hein Eek ontwierp het houten gebouw en maakte er een ruimte van waar de sociale cohesie tussen de buurtbewoners versterkt kon worden. Door de activiteiten die hier plaats vonden is de buurt ook daadwerkelijk verbeterd en is er een echt buurthuis ontstaan. Het gebouw was eigenlijk bedoeld om om 5 jaar dienst te doen, maar mocht uiteindelijk nog 5 jaar langer blijven staan. Nadat het gebouw uiteindelijk 10 jaar op deze locatie heeft gestaan was het bouwtechnisch niet meer te behouden en moest het verdwijnen. Het gebouwtje is in 2022 gesloopt om ruimte te maken voor onderhoud van het Strijps Bultje en het buurthuis is verhuist naar de voormalige Etos winkel op de Halvemaanstraat 108.
In oktober 2019 is de gehele Beukenlaan enkele dagen afgesloten zodat onderhoud aan de weg uitgevoerd kon worden. In datzelfde jaar werd, ter hoogte van de Plaggenstraat, een tekst op de zijkant van het Strijps Bultje aangebracht:
Ze zeggen Eindhoven is de gekste,
Maar zie toch hoe bijzonder gewoon we zijn,
Als je dan toch iets wil schreeuwen,
Roep dan Eindhoven de Echtste.
Op de pijlers van het Strijps Bultje zijn in januari 2020 tekeningen van handen aangebracht, waardoor het lijkt alsof de Rondweg op handen wordt gedragen. Niels Bakkerus heeft samen met studenten van het Sint Lucas op Strijp-S diverse ontwerpen gemaakt waarbij de buurt actief werd betrokken. Nadat meerdere ontwerpen zijn gepresenteerd heeft de buurt uiteindelijk voor het project ‘Handen uit de mouwen’ gekozen. In dit project werden de pilaren omgetoverd tot handen van mensen uit de buurt en personen die veel voor de buurt hebben betekent.
In 2022 is een constructieve verbetering van het ‘Strijps Bultje’ uitgevoerd. Dit was nodig omdat het in de jaren ‘60 gebouwde viaduct niet meer voldeed aan de huidige eisen en omdat het transport dat er overheen rijdt door de jaren heen zwaarder is geworden. Het Strijps Bultje loopt simpelweg tegen het einde van zijn levensduur aan. De horizontale dragers zijn verstevigd zodat de levensduur met tien tot vijftien jaar verlengd kon worden. Maar op basis van een latere inspectie is de conclusie getrokken dat er geen vijftien jaar gewacht kon worden op een oplossing. De gemeente Eindhoven heeft toen gelijk een verkenning opgestart waarbij onderzocht werd wat er moet gebeuren met dit iconische stukje Rondweg, waarbij het de ambitie is om Strijp-S en Strijp-T beter met elkaar te verbinden.
Toekomst
Op 1 juli 2025 werd een collegebrief aan de gemeenteraad gestuurd over de verdichtingskansen bij het ondergronds brengen van de Beukenlaan. Dit naar aanleiding van vragen van de raad of er ook woningbouw mogelijk zou zijn indien de Beukenlaan onder de grond wordt gebracht. In deze brief wordt gesteld dat het ondertunnelen van de Beukenlaan een grote bijdrage levert aan de verblijfskwaliteit en doorwaadbaarheid van het gebied en aan de verbinding tussen Strijp-S en Strijp-T. Het biedt hierbij ook direct kansen voor een beter gebruik van de openbare ruimte en van de groenvoorzieningen zoals het Gloeilampplantsoen.
In de brief wordt gesteld dat er middelen beschikbaar zijn voor het verder uitwerken en de planvorming voor een korte tunnel, waarbij direct wordt gekeken of de Achtseweg-Zuid direct op de Rondweg aangesloten kan worden.
Woningbouw op deze locatie zal een ingewikkelde zaak worden, mede doordat woningbouw bovenop een tunnel een complexe en zeer kostbare opgave is. Maar ook is Strijp-T een bedrijventerrein, wat de gemeente graag zou wil houden. Ook zijn er diverse belemmeringen zoals milieucategorieën en -cirkels van Strijp-T, geluids- en risicocontouren van de warmte-krachtcentrale, geluidsoverlast van het spoor en een hogedrukgasleiding die woningbouw onmogelijk maakt. Mochten deze belemmeringen weg worden gehaald is woningbouw over 15-20 jaar misschien wel mogelijk. Short Stay zou wel mogelijk kunnen zijn, maar moet mogelijk met extra maatregelen gebouwd moeten worden. Dit laatste moet nog worden onderzocht.
Het Strijps Bultje van 2015 tot nu
Hert Strijps Bultje wordt ook omschreven in het boek De Rondweg, 10 jaar de verschillen in beeld waar u meer foto's over dit onderwerp kunt vinden.
Bronnen:
- "Eindhoven staat op de kaart" uit 2023 van Jos & Bauke Hüsken, uitgegeven door Lecturis. ISBN 9789462265028.
- “De Ring in beeld”, een studie naar de Rondweg in 2019 van de Gemeente Eindhoven en de Technische Universiteit Eindhoven, uitgegeven door Bauhütte.
- “Eindhoven, stadsontwikkeling 1900-1960” uit 1982, geschreven door Piet Beekman. ISBN 909000405.
- “Architectuurroute Wederopbouw: Een architectuurfietsroute langs de Rondweg”, uitgegeven door het Architectuurcentrum Eindhoven.
- Diverse krantenartikelen Eindhovens Dagblad.
- Collegebrief verdichtingskansen bij ondergronds brengen Beukenlaan.
- Perscentrum gemeente Eindhoven.
Heeft u zelf nog meer informatie? Of heeft een opmerking? Laat het hieronder achter via onderstaand formulier. Alle informatie is welkom en kan mogelijk gebruikt worden om deze pagina aan te vullen.
Sinds 2013 loopt Jasper Scheffers elk jaar op Hemelvaartsdag of met Pinksteren de volledige Rondweg van Eindhoven. Tijdens deze wandelingen legt hij niet alleen de weg zelf vast, maar ook de omgeving eromheen. In de loop der jaren is zo een uniek beeld ontstaan van de veranderingen in en rond de stad.
De Rondweg verbindt alle stadsdelen met elkaar en vormt daarmee één van de belangrijkste verkeersaders van Eindhoven. Elk deel van de stad heeft z’n eigen karakter, wat goed zichtbaar in deze bijzondere weg.
Na tien jaar – in 2023 – besloot Jasper zijn werk te bundelen. Dit resulteerde in een boek vol foto's van de Rondweg en haar omgeving. Bij elke foto wordt extra achtergrondinformatie gegeven, waardoor het niet alleen een visueel verslag is, maar ook een verdiepend inkijkje in de ontwikkeling van Eindhoven als geheel.
Een bijzonder boek voor iedereen met hart voor de stad – dit mag niet ontbreken in de kast van een echte Eindhoven-liefhebber.
Eindhoven staat op de kaart
Eindhoven staat op de kaart
Kaarten fascineren! Dat weten de auteurs van dit boek maar al te goed. Het boek mag dan ook gezien worden als een logisch gevolg van hun jarenlange verzameling van oude prenten en stadsplattegronden van Eindhoven en de kennis over deze materie die daarbij is opgedaan.
In dit boek wordt u meegevoerd door de vijfhonderjarige geschiedenis van de Eindhovense cartografie, waarbij de kaarten en plattegronden steeds centraal staan. Het boek is doordrenkt van diverse rariteiten, wetenswaardigheden en uiteraard ook veel informatieve zaken op gebied van de Eindhovense cartografie.
Vader Jos Küsken (1947) en zoon Bauke Hüsken (1974) dragen de geschiedenis van hun woonplaats Eindhove een warm hart toe. In 2006 richtten zij het Cultuurhistorisch Bureak Hüsken en Zoon op. Dit bureau verzorgt onder andere beschrijvingen en waarderingen van monumentaal erfgoed in en buiten Eindhoven.
Reactie plaatsen
Reacties